Diario de optilete

De Spotvogel is een van onze laatste voorjaarsbodes, pas in de loop van de maand mei keren ze terug op de broedplekken in ons land. Deze late aankomst is een indicatie voor een lange trekroute. Hoe deze route precies verloopt, was tot september 2021 nog grotendeels in nevelen gehuld. Sinds 2002 wordt er in de Peelregio broedbiologisch onderzoek gedaan aan deze soort, waarbij herhaaldelijk de gedachte opkwam om de vogels met een geolocater uit te rusten. In 2020 werd de knoop doorgehakt en werden 20 vogels met een locater uitgerust.
Op 24 mei 2021 knalden de virtuele champagne kurken door de Peel, toen in één keer, twee vogels met een locater werden teruggevangen. Voor zover we konden nagaan is hiermee een wereldprimeur bereikt. Op de Landelijke Dag zal Boena van Noorden onthullen hoe deze soort zijn trek door het immense Afrika volbrengt.

De Blauwe Kiekendief is hard op weg om als broedvogel in Nederland uit te sterven. Op de Waddeneilanden vinden we nog maar een handvol broedparen, en de kleine populatie die zich recentelijk in de Oost-Groningse akkergebieden vestigde laat nog geen echte groei zien. Wat is er precies met de Blauwe Kiekendief in Nederland aan de hand? Bestaat er nog hoop voor het behoud van deze prachtige roofvogel?
In deze presentatie delen we de laatste inzichten over Blauwe Kiekendieven, zoals opgedaan tijdens het Waddenfondsproject Wadvogels van Allure. Hoe zit het met de sterfte van jonge vogels in hun eerste levensjaar? Vormen Vogelakkers een reddingsboei voor Blauwe Kiekendieven? En waarom groeit die hoopvolle Oost-Groningse akkerkiekenpopulatie eigenlijk niet?

Vogels zijn volgend aan het landschap. De meeste soorten hebben een duidelijke binding met een bepaald landschapstype. De wijze waarop mensen het landschap veranderen en naar hun hand zetten, leidt tot veranderingen in de vogelwereld – of het nu gaat om ingrepen op zeer grote schaal, zoals de Deltawerken of de ruilverkavelingen, of om kleinschalige maatregelen, zoals het rooien van een houtwal rond een akker of het betegelen van een tuin.
Het boek Nederlandse Vogels in hun domein beschrijft hoe de mensen het Nederlandse landschap ingrijpend veranderen en naar hun hand zetten en hoe dat heeft geleid tot veranderingen in de vogelwereld. De keuzen die daarbij worden gemaakt, hoeven echter niet negatief uit te pakken voor de natuurwaarden; veranderingen bieden juist veel aanknopingspunten om de condities van het landschap te herstellen tot ten minste het niveau van Basiskwaliteit. Deze herstelopgave zal zich moeten richten op de schaal en de natuurlijke randvoorwaarden van het landschap.

Lepelaars waren een zeldzame verschijning in Nederland, maar sinds de jaren '90 nemen ze weer toe. Nu broeden er meer dan 3.000 paar in Nederland en zijn er naast de grote kolonies op de Wadden en in het deltagebied steeds meer kolonies op het vasteland, zelfs in bomen van parken en in een woonwijk.
Tijdens deze lezing passeert de populatieontwikkeling tot zover, bevindingen uit het kleurringonderzoek, maar ook de meeste recente zenderstudies naar lepelaars. Wat vertellen deze gegevens ons? Gaat het goed met de lepelaars of is er ook nog reden tot zorg?
Een lezing van Camilla Dreef (Lowland Ecology Network), met bijdragen van Tamar Lok (Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee), Petra de Goeij (Rijks Universiteit Groningen) en Werkgroep Lepelaar.

Twintig jaar lang inventariseer ik roofvogels in de Noordoostpolder en erbuiten. Onder de roofvogels heeft de boomvalk mijn hart gestolen. Een indrukwekkende roofvogel met een evenzo indrukwekkend verhaal. Zijn ze nog wel in Nederland aanwezig? Waar zitten ze en waarom zitten ze daar? Zijn er kapers op de kust? Jongen worden geringd en gekleurringd, waarom?
De natuur is prachtig en begint zo gauw je je huis verlaat! Je moet het alleen wel willen zien. Ga je naar buiten, neem een krukje mee en ga eens ergens rustig 10 minuten zitten. Wacht af wat er gaat gebeuren. Heb je al zin om mee te gaan boomvalken? Nou er is plaats genoeg dus stap maar in. En natuurlijk kun je altijd zelf erop uit om boomvalken te kijken. Ga mee in mijn verhaal, het wel en wee van de Boomvalk!

De Spotvogel is een van onze laatste voorjaarsbodes, pas in de loop van de maand mei keren ze terug op de broedplekken in ons land. Deze late aankomst is een indicatie voor een lange trekroute. Hoe deze route precies verloopt, was tot september 2021 nog grotendeels in nevelen gehuld. Sinds 2002 wordt er in de Peelregio broedbiologisch onderzoek gedaan aan deze soort, waarbij herhaaldelijk de gedachte opkwam om de vogels met een geolocater uit te rusten. In 2020 werd de knoop doorgehakt en werden 20 vogels met een locater uitgerust.
Op 24 mei 2021 knalden de virtuele champagne kurken door de Peel, toen in één keer, twee vogels met een locater werden teruggevangen. Voor zover we konden nagaan is hiermee een wereldprimeur bereikt. Op de Landelijke Dag zal Boena van Noorden onthullen hoe deze soort zijn trek door het immense Afrika volbrengt.

De Blauwe Kiekendief is hard op weg om als broedvogel in Nederland uit te sterven. Op de Waddeneilanden vinden we nog maar een handvol broedparen, en de kleine populatie die zich recentelijk in de Oost-Groningse akkergebieden vestigde laat nog geen echte groei zien. Wat is er precies met de Blauwe Kiekendief in Nederland aan de hand? Bestaat er nog hoop voor het behoud van deze prachtige roofvogel?
In deze presentatie delen we de laatste inzichten over Blauwe Kiekendieven, zoals opgedaan tijdens het Waddenfondsproject Wadvogels van Allure. Hoe zit het met de sterfte van jonge vogels in hun eerste levensjaar? Vormen Vogelakkers een reddingsboei voor Blauwe Kiekendieven? En waarom groeit die hoopvolle Oost-Groningse akkerkiekenpopulatie eigenlijk niet?

Vogels zijn volgend aan het landschap. De meeste soorten hebben een duidelijke binding met een bepaald landschapstype. De wijze waarop mensen het landschap veranderen en naar hun hand zetten, leidt tot veranderingen in de vogelwereld – of het nu gaat om ingrepen op zeer grote schaal, zoals de Deltawerken of de ruilverkavelingen, of om kleinschalige maatregelen, zoals het rooien van een houtwal rond een akker of het betegelen van een tuin.
Het boek Nederlandse Vogels in hun domein beschrijft hoe de mensen het Nederlandse landschap ingrijpend veranderen en naar hun hand zetten en hoe dat heeft geleid tot veranderingen in de vogelwereld. De keuzen die daarbij worden gemaakt, hoeven echter niet negatief uit te pakken voor de natuurwaarden; veranderingen bieden juist veel aanknopingspunten om de condities van het landschap te herstellen tot ten minste het niveau van Basiskwaliteit. Deze herstelopgave zal zich moeten richten op de schaal en de natuurlijke randvoorwaarden van het landschap.

Lepelaars waren een zeldzame verschijning in Nederland, maar sinds de jaren '90 nemen ze weer toe. Nu broeden er meer dan 3.000 paar in Nederland en zijn er naast de grote kolonies op de Wadden en in het deltagebied steeds meer kolonies op het vasteland, zelfs in bomen van parken en in een woonwijk.
Tijdens deze lezing passeert de populatieontwikkeling tot zover, bevindingen uit het kleurringonderzoek, maar ook de meeste recente zenderstudies naar lepelaars. Wat vertellen deze gegevens ons? Gaat het goed met de lepelaars of is er ook nog reden tot zorg?
Een lezing van Camilla Dreef (Lowland Ecology Network), met bijdragen van Tamar Lok (Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee), Petra de Goeij (Rijks Universiteit Groningen) en Werkgroep Lepelaar.

Twintig jaar lang inventariseer ik roofvogels in de Noordoostpolder en erbuiten. Onder de roofvogels heeft de boomvalk mijn hart gestolen. Een indrukwekkende roofvogel met een evenzo indrukwekkend verhaal. Zijn ze nog wel in Nederland aanwezig? Waar zitten ze en waarom zitten ze daar? Zijn er kapers op de kust? Jongen worden geringd en gekleurringd, waarom?
De natuur is prachtig en begint zo gauw je je huis verlaat! Je moet het alleen wel willen zien. Ga je naar buiten, neem een krukje mee en ga eens ergens rustig 10 minuten zitten. Wacht af wat er gaat gebeuren. Heb je al zin om mee te gaan boomvalken? Nou er is plaats genoeg dus stap maar in. En natuurlijk kun je altijd zelf erop uit om boomvalken te kijken. Ga mee in mijn verhaal, het wel en wee van de Boomvalk!

De Steenuil behoort in Nederland tot de best onderzochte vogelsoorten en is een kensoort van kleinschalig cultuurlandschap. Honderden vrijwilligers volgen jaarlijks de broedprestaties, vooral in nestkasten. Daarnaast worden volop nestjongen en volwassen uilen geringd, en - minstens zo belangrijk! – terug gevangen. Met al deze inspanningen verzamelen we waardevolle informatie over het functioneren van de populatie van deze Rode Lijstsoort. In 2004 is de reproductie onder de loep genomen en in 2010 de overleving. Dat is inmiddels een behoorlijke tijd geleden en in de jaren daarna zijn veel nieuwe gegevens verzameld. Hoog tijd dus voor een update. Dat doen we aan de hand van de landelijke gegevens, maar daarnaast zoomen we in op een intensief onderzochte steenuilenpopulatie in de Zuidoost-Achterhoek In onze presentatie koppelen we de reproductie- en overlevingscijfers uit deze regio onder meer aan de tellingen van de muizen in de prooivoorraad en de conditie van de nestjongen. Het levert nieuwe inzichten op die ook hun waarde voor bescherming hebben.
Data-analyse Caspar Hallmann, Eelke Jongejans, Chris van Turnhout.

Wist je dat kolonies van broedende Grutto’s een wachter hebben, een mannetje dat de rest alarmeert als er gevaar dreigt? Meer dan 60 jaar geleden beschreef Dane Hans Lind de verschillende geluiden van Grutto’s. Sindsdien heeft de techniek grote stappen gemaakt. We kunnen nu beelden en geluiden vastleggen die we niet eerder waarnamen. Dat werpt de vraag op: wat kunnen we nog meer leren over de taal van de Grutto? Ondrej Belfín, een Tjechische masterstudent, deed dit voorjaar onderzoek naar de geluiden van Grutto’s, onder leiding van prof. Theunis Piersma. Vier maanden lang nam hij non-stop geluiden op in het land van Murk Nijdam, de bekende Friese weidevogelboer met hoge dichtheden van Grutto’s op zijn land. Ondrej ontdekte dat Grutto’s een heel specifieke geluiden maken om verschillende roofdieren aan te kondigen. Zo roepen ze anders bij een hoog overvliegende Buizerd dan bij een jagende Bruine Kiekendief. Naast luide geluiden, zoals het bekende “gru-to gru-to”, laten ze ook een heel repertoire aan roepjes horen die voor hun partner of kuikens dichtbij bedoeld zijn.
Tijdens zijn lezing zal Ondrej ons meenemen in de geluiden op en rond een gruttonest, vanaf het leggen van het eerste ei tot aan het uitkomen van het laatste ei. Deze nieuwe geluidskennis kan bijvoorbeeld vogelaars die weidevogels inventariseren beter leren begrijpen wat ze nu precies zien gebeuren.

De nestkasten in je eigen tuin lenen zich uitstekend voor kleinschalig onderzoek en als je dat maar lang genoeg volhoudt dan is er elk jaar wel iets bijzonders te zien! Door gedetailleerd naar de legsels te kijken ga je bovendien bijzondere gedragspatronen zien. In dit koude, natte voorjaar moesten, bijvoorbeeld, veel soorten hun broedstrategie aanpassen met eilegstops en broedstops. Desondanks gingen er veel jongen en hele legsels verloren.
Leo Ballering laat op de landelijke dag zien hoe je betrouwbaar en zonder verstoring je nestkasten kunt monitoren, hoe je met Avinest, in het veld, je gegevens in kunt voeren en/of met het Sovon nestkaartsysteem jouw gegevens beschikbaar maakt voor publicaties en vervolgonderzoek. Doe je dat, dan krijg je van NESTKAST, als beloning voor je inspanningen vóór het volgend broedseizoen, een samenvatting van jouw gegevens en die van ~15.000 legsels (meer dan 100.000 eieren) uit nestkasten thuisgestuurd.

Vaak wordt aangenomen dat de draagkracht van de Waddenzee voor vogels bepaald wordt door het voedselaanbod. Gedetailleerd onderzoek door Leo Zwarts en anderen liet zien dat het aantal Scholeksters op het wad bij Moddergat werd bepaald door de oogstbare biomassa bodemdieren (gemeten in grammen vlees). In vergelijkbaar zeer gedetailleerd onderzoek door Caspar Kraan en anderen werd gevonden dat het aantal Kanoeten op het wad in de westelijke Waddenzee werd bepaald door de oppervlakte wad (gemeten in hectares) waar de Kanoeten voldoende snel voedsel konden vinden. Oogstbare biomassa en oppervlakte geschikt wad noemen we proxies voor draagkracht, omdat draagkracht betrekking heeft op het aantal vogels dat in een gebied kan leven en niet op grammen vlees of hectares wad. Als we de droogvalduur van het wad in rekening willen brengen verdubbelt het aantal mogelijke proxies van 2 naar 4 en er kunnen er nog veel meer proxies worden bedacht.
Voor 13 verschillende soorten wadvogels onderzochten we welke proxy voor draagkracht het beste de jaarlijkse verspreiding van de betreffende wadvogelsoort in de Waddenzee kon verklaren. Het succes van die onderneming was beperkt. Waarschijnlijk moeten we niet alleen het voedsellandschap in rekening brengen, maar ook het verstoringslandschap, de sediment samenstelling van het wad (sommige soorten prefereren slik, andere soorten juist zand) en de mogelijkheid om bij hoogwater ook nog naar voedsel te zoeken.

De Spotvogel is een van onze laatste voorjaarsbodes, pas in de loop van de maand mei keren ze terug op de broedplekken in ons land. Deze late aankomst is een indicatie voor een lange trekroute. Hoe deze route precies verloopt, was tot september 2021 nog grotendeels in nevelen gehuld. Sinds 2002 wordt er in de Peelregio broedbiologisch onderzoek gedaan aan deze soort, waarbij herhaaldelijk de gedachte opkwam om de vogels met een geolocater uit te rusten. In 2020 werd de knoop doorgehakt en werden 20 vogels met een locater uitgerust.
Op 24 mei 2021 knalden de virtuele champagne kurken door de Peel, toen in één keer, twee vogels met een locater werden teruggevangen. Voor zover we konden nagaan is hiermee een wereldprimeur bereikt. Op de Landelijke Dag zal Boena van Noorden onthullen hoe deze soort zijn trek door het immense Afrika volbrengt.

De Blauwe Kiekendief is hard op weg om als broedvogel in Nederland uit te sterven. Op de Waddeneilanden vinden we nog maar een handvol broedparen, en de kleine populatie die zich recentelijk in de Oost-Groningse akkergebieden vestigde laat nog geen echte groei zien. Wat is er precies met de Blauwe Kiekendief in Nederland aan de hand? Bestaat er nog hoop voor het behoud van deze prachtige roofvogel?
In deze presentatie delen we de laatste inzichten over Blauwe Kiekendieven, zoals opgedaan tijdens het Waddenfondsproject Wadvogels van Allure. Hoe zit het met de sterfte van jonge vogels in hun eerste levensjaar? Vormen Vogelakkers een reddingsboei voor Blauwe Kiekendieven? En waarom groeit die hoopvolle Oost-Groningse akkerkiekenpopulatie eigenlijk niet?

Vogels zijn volgend aan het landschap. De meeste soorten hebben een duidelijke binding met een bepaald landschapstype. De wijze waarop mensen het landschap veranderen en naar hun hand zetten, leidt tot veranderingen in de vogelwereld – of het nu gaat om ingrepen op zeer grote schaal, zoals de Deltawerken of de ruilverkavelingen, of om kleinschalige maatregelen, zoals het rooien van een houtwal rond een akker of het betegelen van een tuin.
Het boek Nederlandse Vogels in hun domein beschrijft hoe de mensen het Nederlandse landschap ingrijpend veranderen en naar hun hand zetten en hoe dat heeft geleid tot veranderingen in de vogelwereld. De keuzen die daarbij worden gemaakt, hoeven echter niet negatief uit te pakken voor de natuurwaarden; veranderingen bieden juist veel aanknopingspunten om de condities van het landschap te herstellen tot ten minste het niveau van Basiskwaliteit. Deze herstelopgave zal zich moeten richten op de schaal en de natuurlijke randvoorwaarden van het landschap.

Lepelaars waren een zeldzame verschijning in Nederland, maar sinds de jaren '90 nemen ze weer toe. Nu broeden er meer dan 3.000 paar in Nederland en zijn er naast de grote kolonies op de Wadden en in het deltagebied steeds meer kolonies op het vasteland, zelfs in bomen van parken en in een woonwijk.
Tijdens deze lezing passeert de populatieontwikkeling tot zover, bevindingen uit het kleurringonderzoek, maar ook de meeste recente zenderstudies naar lepelaars. Wat vertellen deze gegevens ons? Gaat het goed met de lepelaars of is er ook nog reden tot zorg?
Een lezing van Camilla Dreef (Lowland Ecology Network), met bijdragen van Tamar Lok (Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee), Petra de Goeij (Rijks Universiteit Groningen) en Werkgroep Lepelaar.

Twintig jaar lang inventariseer ik roofvogels in de Noordoostpolder en erbuiten. Onder de roofvogels heeft de boomvalk mijn hart gestolen. Een indrukwekkende roofvogel met een evenzo indrukwekkend verhaal. Zijn ze nog wel in Nederland aanwezig? Waar zitten ze en waarom zitten ze daar? Zijn er kapers op de kust? Jongen worden geringd en gekleurringd, waarom?
De natuur is prachtig en begint zo gauw je je huis verlaat! Je moet het alleen wel willen zien. Ga je naar buiten, neem een krukje mee en ga eens ergens rustig 10 minuten zitten. Wacht af wat er gaat gebeuren. Heb je al zin om mee te gaan boomvalken? Nou er is plaats genoeg dus stap maar in. En natuurlijk kun je altijd zelf erop uit om boomvalken te kijken. Ga mee in mijn verhaal, het wel en wee van de Boomvalk!

De Steenuil behoort in Nederland tot de best onderzochte vogelsoorten en is een kensoort van kleinschalig cultuurlandschap. Honderden vrijwilligers volgen jaarlijks de broedprestaties, vooral in nestkasten. Daarnaast worden volop nestjongen en volwassen uilen geringd, en - minstens zo belangrijk! – terug gevangen. Met al deze inspanningen verzamelen we waardevolle informatie over het functioneren van de populatie van deze Rode Lijstsoort. In 2004 is de reproductie onder de loep genomen en in 2010 de overleving. Dat is inmiddels een behoorlijke tijd geleden en in de jaren daarna zijn veel nieuwe gegevens verzameld. Hoog tijd dus voor een update. Dat doen we aan de hand van de landelijke gegevens, maar daarnaast zoomen we in op een intensief onderzochte steenuilenpopulatie in de Zuidoost-Achterhoek In onze presentatie koppelen we de reproductie- en overlevingscijfers uit deze regio onder meer aan de tellingen van de muizen in de prooivoorraad en de conditie van de nestjongen. Het levert nieuwe inzichten op die ook hun waarde voor bescherming hebben.
Data-analyse Caspar Hallmann, Eelke Jongejans, Chris van Turnhout.

Wist je dat kolonies van broedende Grutto’s een wachter hebben, een mannetje dat de rest alarmeert als er gevaar dreigt? Meer dan 60 jaar geleden beschreef Dane Hans Lind de verschillende geluiden van Grutto’s. Sindsdien heeft de techniek grote stappen gemaakt. We kunnen nu beelden en geluiden vastleggen die we niet eerder waarnamen. Dat werpt de vraag op: wat kunnen we nog meer leren over de taal van de Grutto? Ondrej Belfín, een Tjechische masterstudent, deed dit voorjaar onderzoek naar de geluiden van Grutto’s, onder leiding van prof. Theunis Piersma. Vier maanden lang nam hij non-stop geluiden op in het land van Murk Nijdam, de bekende Friese weidevogelboer met hoge dichtheden van Grutto’s op zijn land. Ondrej ontdekte dat Grutto’s een heel specifieke geluiden maken om verschillende roofdieren aan te kondigen. Zo roepen ze anders bij een hoog overvliegende Buizerd dan bij een jagende Bruine Kiekendief. Naast luide geluiden, zoals het bekende “gru-to gru-to”, laten ze ook een heel repertoire aan roepjes horen die voor hun partner of kuikens dichtbij bedoeld zijn.
Tijdens zijn lezing zal Ondrej ons meenemen in de geluiden op en rond een gruttonest, vanaf het leggen van het eerste ei tot aan het uitkomen van het laatste ei. Deze nieuwe geluidskennis kan bijvoorbeeld vogelaars die weidevogels inventariseren beter leren begrijpen wat ze nu precies zien gebeuren.

De nestkasten in je eigen tuin lenen zich uitstekend voor kleinschalig onderzoek en als je dat maar lang genoeg volhoudt dan is er elk jaar wel iets bijzonders te zien! Door gedetailleerd naar de legsels te kijken ga je bovendien bijzondere gedragspatronen zien. In dit koude, natte voorjaar moesten, bijvoorbeeld, veel soorten hun broedstrategie aanpassen met eilegstops en broedstops. Desondanks gingen er veel jongen en hele legsels verloren.
Leo Ballering laat op de landelijke dag zien hoe je betrouwbaar en zonder verstoring je nestkasten kunt monitoren, hoe je met Avinest, in het veld, je gegevens in kunt voeren en/of met het Sovon nestkaartsysteem jouw gegevens beschikbaar maakt voor publicaties en vervolgonderzoek. Doe je dat, dan krijg je van NESTKAST, als beloning voor je inspanningen vóór het volgend broedseizoen, een samenvatting van jouw gegevens en die van ~15.000 legsels (meer dan 100.000 eieren) uit nestkasten thuisgestuurd.

Vaak wordt aangenomen dat de draagkracht van de Waddenzee voor vogels bepaald wordt door het voedselaanbod. Gedetailleerd onderzoek door Leo Zwarts en anderen liet zien dat het aantal Scholeksters op het wad bij Moddergat werd bepaald door de oogstbare biomassa bodemdieren (gemeten in grammen vlees). In vergelijkbaar zeer gedetailleerd onderzoek door Caspar Kraan en anderen werd gevonden dat het aantal Kanoeten op het wad in de westelijke Waddenzee werd bepaald door de oppervlakte wad (gemeten in hectares) waar de Kanoeten voldoende snel voedsel konden vinden. Oogstbare biomassa en oppervlakte geschikt wad noemen we proxies voor draagkracht, omdat draagkracht betrekking heeft op het aantal vogels dat in een gebied kan leven en niet op grammen vlees of hectares wad. Als we de droogvalduur van het wad in rekening willen brengen verdubbelt het aantal mogelijke proxies van 2 naar 4 en er kunnen er nog veel meer proxies worden bedacht.
Voor 13 verschillende soorten wadvogels onderzochten we welke proxy voor draagkracht het beste de jaarlijkse verspreiding van de betreffende wadvogelsoort in de Waddenzee kon verklaren. Het succes van die onderneming was beperkt. Waarschijnlijk moeten we niet alleen het voedsellandschap in rekening brengen, maar ook het verstoringslandschap, de sediment samenstelling van het wad (sommige soorten prefereren slik, andere soorten juist zand) en de mogelijkheid om bij hoogwater ook nog naar voedsel te zoeken.